.png)
Vir hierdie ou gryse met ‘n gevoel vir tradisie is dit ‘n heuglike dag. Die gedagte aan daardie foto’s met hul kollektiewe geskiedenis van langer as ‘n eeu wat iewers lê en stof vergaar, was nogal steurend, indien nie pynlik nie.
Toe ek in 1980 as redakteur by Die Volksblad instap, het al die oud-redakteurs se foto’s in die redakteur se kantoor gehang. Toe die gebou in enkele jare later gemoderniseer word en die redakteur na ‘n deftiger kantoor verhuis, is hulle saam. My onmiddellike voorganger, SF. (Oom Bart) Zaaiman se foto is dadelik vir die doel geraam.
Iewers, Kroniek van ‘n Koerantman of in Kamera, het ek opgeteken watter betekenis daardie foto’s vir my gehad het. Hulle het my laat voel ek behoort; is ‘n skakel in ‘n ketting. Elke oggend as ek daardie mooi kantoor oopsluit en verby my ry voorgangers stap na die groot lessenaar van Birrmaanse kiaat waar ook mense soos dr. A.J.R. van Rhyn gesit het, was dit ‘n oomblik van besieling vir die eise van die dag.
In 2004 het Die Volksblad sy eeufees gevier – hy is inderdaad heelwat ouer as Die Burger en die Nasionale Pers. Vyf jaar vroeër was daar ‘n redakteursverwisseling wat in ‘n sekere sin ook ‘n generasieverwisseling was. Die “spoke teen die muur” is afgehaal en na ‘n minder prominente, agter-die-skerms-bestemming verskuif.
Om sout in die wonde te vryf, was dit glo die destydse redakteur se vrou wat hieroor die laaste woord had. Sy wou opsluit iets mooi en moderns – Frans Claerhouts, meen ek – teen haar man se muur hê en biedêm die geskiedenis. Dit is nou “Adding insult to injury”, soos die Engelse op hul raak manier sê.
Skynbaar het daardie eerste verwydering ‘n swerftog ingelui. Sarel Venter, lid van die hoofredaksie in die HvD-era, onthou net die redakteursfoto’s het in die ‘raadskamer’ (pretensieuse beskrywing) gehang nadat dit uit die redakteurskantoor verwyder is. Skybaar is dit later na die gang verskuif, waar dit nou weer hang.
Jo van Eeden rapporteer toe sy enkele maande gelede in Bloemfontein aangekom het, het sy op daardie plek ‘n gróót aansteekbord aangetref. Toe hulle dié oplig, lê die stofmerke nog een-een daar teen die muur waar die vorige redakteursfoto’s gehang het!
Waar die “spoker” in die tussentyd ‘n heenkome gevind het, wil ek liewer nie weet nie. Waarskynlik iewers in ‘n ou weggooi-boks (Party sal seker dink : maar dis mos die regte plek vir sulke klomp oude-doos-bokkers!) .
Nietemin, Jo, wat haarself as “seker outyds” bestempel, het die eervolle ding gedoen om die foto’s na die gangmuur terug te bring – ‘n prominente tuiste. Persoonlik sou ek hulle in die redakteurskantoor verkies, maar nou-ja, ek was maar altyd ietwat ambisieus. Desondanks: Van hierdie ou-redakteur aan die huidige: Baie dankie, kollega. Ek glo ons almal sal die dag ‘n spesiale glimlaggie opsit wanneer dit jou beurt is om jou by ons aan te sluit.
Op die foto hierbo hang hulle nou voltallig. In die boonste ry: Hendrik de Graaf, stigter wat die “koerant”op ‘n ossewa van Potchefstroom af Vrystaat toe gebring het, die legendariese A.J.R, van Rhyn, Otto du Plessis, latere Administrateur van Kaapland, Hubert Coetzee, latere besturende direkteur van die Pers, H.H. Dreyer, S.F. Zaaiman en J.H. van Deventer. In die onderste ry: Johan de Wet, Paul Marais, Jonathan Crowther en Ainsley Moos.
Oor elkeen sou jy heelwat kon skryf: vleiend en onvleiend (hierby sluit ek myself in). Wyk, Satan!
Vir my nogal insiggewend is dat my eie skof van 1980 tot 1992 geduur het: 12 jaar. In die 20 jaar daarna is die huidige redakteur egter reeds die vyfde bekleder. Die onderste ry het in hierdie opsig sy eie dinamiek!
Van geen historiese betekenis nie, maar dalk tog vermeldenswaardig is dat ek met Otto du Plessisrylaan huis toe ry op Melkbos, en dat oral nog die tekens is van die oorheersing van die Dreyer-clan in hierdie geweste in die vorige eeu. Melkbos is ver vanBloemfontein– maar die ketting strek waaragtig tot hier!
Comments