.png)
Hierdie Hennie van Deventer-ou moes beslis ‘n koerantman gewees het” – kollega Sarel Venter se kommentaar ná ‘n vinnige koekeloer na die omslag van “Laatoes – kykweer van ‘n kanniedood-koerantman”.
Sarel is in die omgewing van die kol, maar nie presies daar nie. Vervang asseblief die “moes gewees het” met “moet wees”. Die boodskap van die boek is juis dit: ná 20 jaar van aftrede bly hierdie kanniedood steeds in hart en niere joernalis. Het nou nie meer ‘n koerant om sy “passievolle drif” (kollegas se formulering) uit te woed nie; woed hom dus maar uit in koerante en tydskrifte, op webblaaie en in blogs (en boeke!).
In die 55 hoofstukke en die 275 bladsye van “Laatoes” is ‘n seleksie uit gepleegde joernalistiek sedert einde 1997 –nogal ‘n aansienlike massa materiaal.
Hope kykies word in talle hoofstukke gebied in my loopbaan van 36 jaar by koerante – van my kennismaking met “Die Volksblad” as kleuter aan Oupa Visser se voete tot my eerste besoek, nou anderdag eers, aan die imposante Mediasentrum in Johannesburg, waarvoor ek dekades gelede die grond uitgesoek het.
Die boek is egter geen biografie nie. Verre daarvandaan. Dis eweseer ‘n boek oor mense as ‘n boek oor die perswese en koerante. In minstens 20 van die 55 hoofstukke word op mense gefokus: van die grootste van groot kokkedore tot kollegas met wie ek by koerante en later in die hoofkantoor van die Pers skouer aan skouer gewerk het.
Louis Esterhuizen stel dit in sy voorwoord (‘n voorwoord “om van te droom”) vir my mooi: “In Hennie van Deventer se loopbaan en lewe het dit hom geluk om paaie te kruis met talle indrukwekkende persoonlikhede binne ons kultuur-historiese landskap. Hulle het hy oor jare heen as vriend, kollega of vertroueling leer ken; iemand wat nou oor hulle en hul wedervaringe kan skryf as ’n ouer, waarderende skrywer wat sterk onder die indruk staan van die verbygaande aard van dinge.”
Uit Pers-geledere sluit dit persoonlikhede in soos Piet Cillié, Ton Vosloo, Eric Wiese – pas so redeloos in sy eie huis in Kaapstad vermoor – Johannes Grosskopf, Alf Ries, Johan van Wyk, Jan Scholtz, Ben van Rensburg, Fred Schnetler, Pirow Bekker en heelparty andere. Allerlei geheimpies word verklap.
Op die lys van “buitemense” is onder andere Pik Botha (hier in die ongewone rol van kortverhaalskrywer, smeulend van passie); ds. Okkie Raubenheimer (Afrikaanse Paulus); Gustav Hoexter (gulste gasheer in Sabiepark); Wynand Mouton (ware aristokraat); Barnie Human (motormagnaat), John Murray (halsstarrige Suid-Afrikaner op wie die hertogdom van Atholl geval het) en W.D. Kotzé (aardse skrywer uit die Kalahari).
Dit het my nie net geluk om in my loopbaan met sulke indrukwekkende mense paaie te kruis nie, maar om by van die grootste koerantstories van die era ten nouste betrokke te wees. In “Laatoes” is ‘n hoofstuk oor die skokkende moord op dr. HF Verwoerd en die asemrowende eerste hartoorplanting deur prof. Chris Barnard. Besoek saam die boeiende Hartmuseum.
Sabiepark, my geliefde bostoevlug, en die Krugerwildtuin lewer ook heelwat stof. Ek skryf oor luiperds, ratels, gevegte met leeus, natuurboeke van groot waarde en betekenis …. En van bosmense van hoë stoffasie.
Die kerk en kerkmense , die geskiedenis en die politiek word aangeroer. Ek skryf oor ‘n kerkbasaar wat met ‘n “skiet-gebed” geopen word en van “boerematriek” by ds. Beyers Naudè in 1957.
My sportskrywervriende sal dalk skeef opkyk, maar ek takel sport: rugby en boks – Hennie Muller (my rugbyheld), Gerrie Coetzee en Kallie Knoetze (die twee Boerseun-swaargewigte).
My liefde vir motors kom in meer as een hoofstuk na vore. Hoekom is my registrasienommer TY 24 WP, al is ek ‘n Bul?
Op persoonlike vlak, is hoofstukke oor spesiale mense na aan my, salige vakansies (Buffelsbaai en die Queen Mary2), Kollegetehuis op Tukkies en Harvard waar ek die voorreg gehad het om 40 jaar gelede Nieman Fellow te wees. Ek verplaas ons matriekklas van 1957 op Potch-Volkies in die moderne tyd en bespiegel, tong in die kies, oor hoe ons klomp by ‘n “Plett Rage” sou rinkink het. Wie sou dalk ‘n T-hempie laat waai het?
Van die hoofstuk-titels in die boek is: LIEWE BLIKSEMS (oor ratels), OTJIE MET ’N CV, DIE SOOL EN DIE KOUS (oor lekker koerantopskrifte), ELKE OGGEND GATOORKOP (Johan van Wyk), KAALBAS EN STRIKDAS, VYFTIEN BOTTELS BRANDEWYN, VERMOMDE ENGELTJIE (Piet Cillié) en PROFEET IN ROOI PAJAMAS Alf Ries).
Dit verklap hopelik dat hierdie “lewensverslag” (Louis E se woord) geen stroewe, formele boek is nie – nee, sterk informeel, hoor, met ‘n goeie skeut humor en selfs stoutigheidjies plek-plek.
Hoop maar die resep werk vir die leser. Laat weet gerus.
•“Laatoes” is binnekort by boekwinkels op die rakke. Kan nou reeds bestel word by Naledi: http://naledi.online/
Kommentare