Geheime

Zola, deur John Jack Smith. Resensent: Deborah Steinmair. (Rapport Boeke) Hierdie resensie wek ’n ernstige vraag. Die resensent is  een van die heel knapste ontleders – en kenners – van Afrikaanse misdaadfiksie. Deur die jare leer mens haar aanpak ken. Sy het al gloeiende resensies geskryf, en ook negatiewes. By laasgenoemde het sy altyd met begrip vir die skrywer haar kritiek verwoord. Ek herinner my gevalle waar ’n stip lesing van ’n skynbaar positiewe resensie onthul hoe versigtig sy kritiek uitspreek. Sy is self skrywer, en weet hoeveel skade skerp woorde kan aanrig. In hierdie geval is haar oordeel uiters positief, al kwalifiseer sy dit met ’n opmerking, in haar slot, dat die boek vir sommige lesers dalk té erg sal wees. Sy self was geboei, al het sy kon raai wat die oplossing was. Maar is dit dan nie juis die plesier wat lesers van speurverhale soek nie? Om te kan kragte meet met die skrywer? Het die man my uitoorlê of nie …  Buiten hierdie nietighede is dit ’n baie goeie resensie – nie alleen ten opsigte van die boek nie, maar ook oor die manier waarop Steinmair vir lesers wat niks weet van die boek nie stelselmatig die personasies, storielyn en verwikkeling ontbloot. Waar sake kompleks raak, is as mens weet dat Steinmair deesdae verbonde is aan ’n uitgewershuis, en hier ‘n publikasie van een van haar konkurrente bespreek. Dit is nie ’n ideale situasie nie, en iets wat koerante normaalweg behoort te vermy. Dit plaas Steinmair en haar resensie onder ’n vergrootglas – of sy dit nou verdien of nie.

Hond se gedagte, deur Kerneels Breytenbach. Resensie: Jonathan Amid (Rapport Boeke) Ja, ek het ook eers die boek gaan lees voordat ek Jonathan Amid se resensie wou takseer. Ek is bly ek het, anders sou ek nie besef het hoe ’n besonderse dans Amid moes dans nie. Amid moes werk met die probleem van hoe ’n mens skryf oor ’n roman wat gebou is rondom ’n geheim – sonder om die geheim te verklap. Goed, resensente van misdaad- en speurverhale het altyd daarmee te make, maar in hierdie geval sou Amid nie alleen sy lesers se pret bederf het nie, maar ook sy eie aansien as resensent geknou het. Sy oplossing was om die roman in die groter literêre konteks te plaas, te fokus op die skrywer se styl en vaardighede. Dit werk, uitermate só. Ek vermoed koerantlesers sou wel terdeë besef het dat die resensent die sluier dig hou oor iets, hond se gedagte gekry het as ’t ware. Breytenbach was baie gelukkig om só ’n resensent te kry. In die proses het Amid ook getoon dat hy nou ontwikkel het in een van die voorste resensente van hierdie era.

Dooiegety, deur Bets Smith. Resensie: Clari Niemand (Boeke24) Ek is nou heeltemal deurmekaar. Die opskrif sê daar is ’n storie binne-in ’n storie. Die resensent skets die primêre verhaal, maar dan spring sy skielik na “’n Jaar of wat gelede verskyn ’n boek deur een van ons voorste misdaadskrywers …” Is dit die storie binne-in die storie? Lyk my nie so nie, maar wat die ander storie is, word ook nie gesê nie. ’n Resensent moet lesers nie verwar nie. As mens dan moet verwys na ’n ander boek, moet jy die titel en skrywer noem, anders raak sake vir sowel resensent as koerantleser net meer trobel. En dit het niks uit te waai met die boek onder bespreking nie. In hierdie geval het Bets Smith aan die kortste end getrek.

Vloek, deur Rudi van Rensburg. Resensent: Francois Bekker (Boeke24) Miskien begin resensente nou voel dat die ontwikkelingstrajek waarop Rudie van Rensburg is, van só ’n aard is dat dit nie vir hom moontlik is om ’n swak boek te publiseer nie. Daarom is Francois Bekker se resensie vir my so ’n plesier. Enersyds hanteer hy die verhaal- en karakterelemente met gemak en uitvoerig. Andersyds raak hy die soort dinge aan wat vir skrywer en uitgewer en literator van belang is: Komposisie, styl, beplanning, karakterisering, verdieping, hantering van aksie, spanningsbou, en so meer. Bekker is positief daaroor, en sy negatiewe kommentaar handel oor die onderskeid tussen “telling” en “showing”.  Uitstekend.