Die Ou Top in Afrika.

Nee, dis nie net verveelde kunstenaars en staaspresidente wat fyngevoelig is oor hu tossies nie. Alle mans is so. Ek was op skool in n koshuis toe n seun eendag vir ons ander se, ” Het julle gesien, ou Mampoer het n trul soos n donkie”. Ons het nie, maar binne n week het ons almal ou Mampoer se tos gesien. Dit was baie groter as ons tossies en ons het hom admireer daarvoor. Toe hy agterkom ons admireer hom, het hy sy tos amper op versoek ten toon gestel. ons was amper jaloers, sou ek se.

In die weermag waar ons in almal onder n pyp met gaatjies in moes stort het ek vir die eerste keer n besnyde tossie gesien. Ja, soos in die Bybel, die outjie was n Jood en die ding het aardig en klein gelyk. Ons het die outjie jammer gekry. Toe my derde  seun so 15 jaar oud was, het die oudste eendag voor hulle almal gese, ” Jy dink omdat jy n moerse groot tos het, jy kan maak wat jy wil.” Ek en my vrou het byna van dag een af gesien die kerel is regtig goed bedeeld en dit maar stil gehou.

Nee, onder mans word n ou met n goed bedeelde tos gesien as n meer manlike en miskien meer gesogte snaar onder die vroumense. So het ons gedink. Toe kom ek op universiteit, ook in n koshuis en daar is n snaar met n monster van n tossie. Hy is vandag getroud met drie kinders en glo dit as julle wil, sy vroutjie is baie, baie kleiner en fyner as hy. Die arme ou was naderhand so skaam op koshuis dat hy meer gebad as gestort het, want die storte was net n stuk plastiek wat ons dikwels weggeruk het om weer daai monster te aanskou. Ons moes dit twee- twee doen, as jy alleen was het die ou jou gedonder.

In my familie is  tweeling seuns, hulle is maar ses jaar oud. Die een prul nou die dag sy lippie so om my te wys dat hy bitter ongelukkig is. Ek vra wat is fout, hy se sy boetie se tossie is groter as syne. Hy sien dit as hulle bad. Ek se toe maar vir hom hy moet meer biltong eet, dit sal help.

Dan is daar die eienaardiges, op skool, in die army en in die koshuis op universiteit het almal in die koshuis hulle geken. Die ouens met n skewe tossie. Soos n piesang krul dit “sideways” , boontoe of  ondertoe. Die een ou het vir n operasie gegaan, seker om hom reguit te maak. Dit is die ouens wat nooit met die groep seuns  kaalgat  sal swem in die rivier nie, of in sy onderbroek stort of wag tot almal uit n kamer is voor hy aantrek.

Daar was van hulle met verskriklike klein goedjies en met hulle het ons  altyd simpatie mee gehad, nooit met hulle gespot nie. Dis die ergste wat jy met n jong man kon doen, was om hom in die openbaar te spot oor sy klein tossie. Dis n ongeskrewe reel onder mans, jy kan eerder spot met n ou wie se tos te groot is.

Dan was daar die rasieleier wat tydens n sangoefening op universiteit sy army jas op die verhoog oopgeruk het met al die seuns en meisies voor hom in die stampvol saal. Daar staan hy met n nagemaakte tossie groter as Zuma sin. Die gemengde gehoor het dit so geniet, hy moes op die maat van musiek n hele paar keer “flash” voordat hulle genoeg gehad het.

Ou Martiens was die enigste kind van ons buurplaas. Ons was vyf en Pa se plaas was te klein toe ons erf, ons moes of verkoop of n sukkelbestaan voer. Martiens het sy eerste fiets in standerd twee gekry, ons eers in Standerd sewe, want Pa het in sy wysheid en armoede besluit almal moet gelyk fietse kry. Martiens het ook beter en nuwer klere as ons gedra, het gou sy eerste horlosie gekry, sy eerste eie saal en toom en ook later lank voor ons, sy eerste kar. Dis net goedkoper om een kind groot te maak as vyf. Ja, soms was ons wel n bietjie jaloers op hierdie enigste kind wat dit so lekker het op aarde.

 

Ek kuier nou die dag by hom waar hy steeds op die plaas in die bywonershuisie woon. Sy seun boer nou, Martiens is afgetree, hy boer met n paar skaap en n paar beeste op die kamp wat hy vir hom uitgehou het. Sommer hier naby langs sy huis af tot by die rivier. Sy jaart is baie veilig omhein en hy het n Boerboel en n steekbaard Jack Russel. Hy vertel dat hy na sy vrou se dood n jaar in die netjiese losstaande woonstelle van die ouetehuis op die dorp gebly het. Daar het hy amper dood gegaan se hy. Toe trek hy onder hewige teenkanting van sy vier kinders terug plaas toe. Beste ding wat hy kon doen, se hy.

 

Hy wys my sy woonplek aan die binnekant. Die slaapkamer, badkamer en studeerkamer is amper een oopplan eenheid. Die groot ou sitkamer en die eetkamer staan soos wit olifante in onbruik. Die sonstoep het hy toegebou en n Jetmaster braai eenheid teen n muur ingebou. Daar is varings in potte en nog ander plante. Op die vloer is n uitgetrapte bosbokvel, ek was by toe hy die bok lank gelede daar in die Oos Kaap geskiet het. Ons gesels oor daardie jagtrip.

 

Jy kan sien soos enige ou mens maak hy sy wereld al kleiner om hom, in  die studeerkamer sien ek n ou karavaan yskassie en n tafeltjie met n ketel en n paar koffie bekers. Alles is byna binne reikafstand van jou hand.

 

Ons sit tussen die varings op rottangmeubels en Martiens gesels land en sand aanmekaar.

 

” Jy weet Toppie, kinders en ander vreemde ou mense kan nie lekker gesels nie, hulle weet nie van dinge wat ek en jy van weet nie, man.” se hy.

 

” Onthou jy nog daai perd wat Pa verkoop het aan oom Stoffel, die oom het mos toe n paar jaar later met sy bakkie verongeluk. Toe koop Pa vir Fleur terug. En terug hier by ons het hy koppig vir dae probeer om deur die hek van die damkamp te kom. Jy was by die dag toe ons twee besluit het ons maak die hek oop om te sien wat soek hy dan daar.” vertel hy opgewonde.

 

Ek onthou dit en se dit vir hom, sy oe blink sommer as hy verder vertel.

 

” Hy het dadelik afgehardloop dam toe en daar geswem en baljaar vir byna n halfuur. Toe kom hy terug gehrdloop met sy stert in die lug tot hier by die kaal getrapte stuk grond langs die waterkrip. Daar het hy rondgerol en stof opgeskop tot hy genoeg gehad het. Toe kom staan hy hier naby ons teen die draad en skud hom skoon. Kan jy nog onthou hoe klink dit as n perd hom skoon skud, Toppie?. Die stadsmense ken nie daardie dreungeluid nie.”

 

Ek kry eintlik lekker soos die ou vertel, dit voel soos medisyne vir my siel om al die goed te kan onthou en in my gedagtes te kan herleef.

 

Na die tweede glasie Old Brown Sjerrie se ou Martiens vir my.

 

” Jy het darem jou broers en susters met wie jy kan gesels, ek nie. Ek praat soms met die bome en die veld, net hulle weet van ek en Frieda se lewe hier. Wens Pa en Ma het nog kinders gehad. So bly jy het kom kuier Toppie. Kan jy bly dat ons rugby kyk, Cheetahs speel vandag.”

 

 

 

 

Ek het die dag so mooi begin, toe kort ons brood en nog iets vir n vinnige besoek aan die supermark net om die draai. Ek wag sommer in die kar, want my knieg is ekstra seer vanoggend. My vrou spring uit om die goed te koop en sy is pas weg toe ek besef ek het R13-00 by my en die biltonplekkie is net mooi by die ingang van die supermark.

Ek glip kruppel uit die kar en maak vir die biltongplek, ek moet gou speel want vir R13 kry jy net twee eetlepels vol biltong. Ek wil dit kou en sluk voordat die vrou uitkom, dis te min om te deel. Ek maak dit betyds en sit in die kar, ek soek die stukkie met die meeste vetlaag uit en kou. Ek is nog met die tweede  eetlepel besig toe sy aan die venster klop. Man ek sluk amper die bruin papiersakkie heel in, was daar dan so min mense in die supermark, sy is hopeloos te vinnig terug. Ek hoes en proes soos ek verstik.

” Ja,” se sy, ” as n mens skelm wil wees kom dit altyd uit, jy ou suinige blikskottel”.

Ek sit in stilte op pad huistoe, dan pleeg ek my tweede sonde vir die dag, ek  se vir haar.

” Ag skat, dit was verskriklik souterig, sou buitendien sleg gewees het vir jou hoe bloeddruk. Dokter het gese jy moet wegbly van sout.”

Maar ek weet goed, dit was die lekkerste biltong wat ek in n lang tyd geproe het.

Want as daar stilte om ons kom, dan sit ons en wonder; waar kom ek vandaan, wat is ek en waar gaan ek heen. Elke mens worstel hier binne in om oor die vrae. Antwoorde kom van oral, wetenskaplikes, sekte-kerke, ou gevestigde Kerke, nuwe Kerke, Moslem geloof, Budisme. Maar op die ou einde is dit die individu wat self in sy siel vrede moet vind. Almal is dit eens dat  daar in hulle lewe nog iets ontbreek. So voel hulle die hele tyd, die meeste gaan so dood.

 

Ek het skatryk vriende en familie wat afgetree by die see in luuksheid sit en bitter ongelukkig oor hierdie vrae sit en wonder. Ek het ook brandarm vriende wat bitter ongelukkig met dieselde vrae worstel. Ek probeer oplet wie het rus en vrede in hul siele, wie is werklik tevrede en gelukkig.

 

Die antwoord kry ek by die armstes van die armes, my tuinjong se Oom kom kuier en my werker vra toestemming dat hy die dag saamkom, dis te stil in die makoek vir hom. Hy is n Afrikaansprekende van die Suid Vrystaat. Hy is oud, geplooid, maer, netjies met n hoed op sy kop en dra n baadjie. Hy is lewenslustig en hou van gesels.

 

Ek gee hom n sigaret en hy breek dit om die twak uit te haal wat hy in n horingoue pyp stop. Ons praat. Onder ander oor die vrae wat ek hierbo gestel het. Hierdie man het n volle soort van vrede en rustigheid in sy gemoed. Ons gesprek gaan so:

 

Oom: Nee, ek verstaan en ek weet waar ek vandaan kom, die Here het my gemaak. Net soos

         ek is. Hy moet kyk na my, want hy het vir my gemaak en ek vertrou vir Hom.

 

Ek:    Maar sou jy nie n beter lewe wou gehad het nie, jy het my nou net vertel hoe swaar

        gaan dit daar by jou in die Suide.

 

Oom: Nee, maar ek weet hierdie is maar net my ou liggaam vir nou, die Here het n belofte, dat

 

         as ek in Hom glo en sy gebooie nakom, dan wag daar eendag vorentoe vir my n baie

 

         beter lewe. Vir nou gee die Here my dan genoeg, hier sit ek dan op 75, gesond. Ek het n

         goeie vrou gehad en vier van my ses kinders leef nog.

 

Ek:  Maar hoe kan jy so seker wees van jou saak, mense kry swaar, mense kry siektes,

       dinge loop verkeerd, mense se kinders gaan tronk toe of word vermoor. Die wereld is

       swaar, dinge is verkeerd. Lyk of Satan los is.

 

Oom: Ag man, hy is lankal los, hy kon nie eers vir ou Job onderkry nie, hy is n uitgeworpene

         hy kan niks aan n gelowige doen nie. Ek worry nie oor Satan nie. Ek sien wat hy doen,

         maar hy pla my nie.

 

Ek: Maar waar dink jy gaan jy eendag heen, na jou lewe hier.

 

Oom: Eendag sal ons almal wakker gemaak word, net Sy kinders sal saam met hom hier op

        aarde bly, soos toe Adam en Eva aan die begin hier gelewe het. Sien jy daardie mossies

        op Seur se dak, hulle worry nie, hulle werk nie vir geld nie, onse Here sorg vir julle. So sal

        ons hier wees, almal gelukkig, almal met vrede in hul harte, geen bakleiery, die koring

        en mielies sal groei en ons sal eet. Kyk na die voels, die diere, die wolke die bome en die

        gras, my Seur. Hulle het nie moeilikheid nie, Adam en Eva se moeilikheid het begin

        met ongehoorsaamheid. Daardie moeilikheid sal weggaan as Hy weerkom en ons laat

        opstaan. maar ons sal volgens sy Woord leef in n nuwe wereld.

 

Ons het lank en oor ander dinge ook gepraat. Hy is nie bang nie, nie onrustig nie, nie ongelukkig nie hy is inderdaad rustig en gelukkig.

 

Hy is anders as ek, dit weet ek verseker, want ek voel ook nog elke dag iets kort, iets is nie

heeltemaal reg nie. Ek is die meeste van die tyd ontvrede oor iets.

 

Ek soek nog steeds soos almal na duidelike antwoorde, maar nou weet ek darem die fout

le by my, nie elders nie.

 

     

 

 

 

Dis skoutyd in Bloemfontein en hier is uitstallers van dwarsoor die land. By n eetplekkie sit ek op n lusernbaal langs n ou wat van ver kom. Hy skou beeste maar se hy boer met wild ook. Hy oorweeg om heeltemaal oor te slaan na wildboerdery en die beeste te verkoop. Te arbeidsintensief, se hy. Die goed moet gespuit, teen borsluise gedip, gekeur word en daar moet aanmekaar boek gehou word wie is wie se kalf.

Hy het reeds, Swartwitpense, buffels en n paar koperkleurige gemsbokke. Hy het vyf renosters ook. Enigeen van hierdie kos byna dubbeld wat n stoetbul kos. En hulle sorg vir hulle self. Toe draai die gesprek na renosters toe.

” Man,” se hy,” die regering moet net toelaat dat ons met renosters boer en dat ons die horings self aan die hoogste bieder kan verkoop. Ons sal die horings self afsny en bemark. Daai katoolse mense in Vietnam en China kan dit op die plase by ons kom koop.  Een horing gaan nou n miljoen rand.”

Hy verduidelik dat uit beskerming van sy renosters hyself en n veearts die horings afgesaag het. Dit le nou in sy vrieskas op die plaas en hy hoor dis onwettig. Hy gaan dit daar hou tot die regering eendag besluit hy kan sy horings self wettiglik verkoop. Na drie jaar het die horing weer gegroei en kan hy dit weer oes. Hy sal sy eie goed soos goud oppas en self sorg dat niemand sy renosters kom skiet vir die horings nie.

Hy vertel my dat hy versekering op die renosters het vir teelwaarde, se maar R200,000. As iemand die renoster skiet kan hy dalk R200, 000 by die versekeringsmaatskappy kry. Maar die dief  van die horing kan dit verkoop vir n miljoen rand.

Die regering kan maar polisie en die weermag en veldwagters met masjiengewere en mortiere aanstel om die renosters te beskerm in reservate, maar dit sal nie slaag nie. Mense word omgekoop, diewe word slimmer, en hoe meer die prys styg hoe meer diewe kom. Boere het kleiner plase as n resevaat, hy kan sy renosters dag en nag oppas en boere kan almal goed skiet.

Tans maak al die diewe en skelms geld uit die renosterhorings, die regering kry geen inkomste belasting daarop nie en die boere wil nie groot geld op sekuriteit spandeer nie, want n renoster is maar net R200,000 vir hom werd, net teelwaarde.

As hy as boer vyf renosterhorings vir R5,000,000 wettig kan verkoop, betaal hy daarop inkomstebelasting en daar is nog genoeg geld oor om tien Boesman spoorsnyers daar waar hulle nutteloos by Smutsdrif na die bosoorlog deur Magnus en PW afgelaai is, te huur teen n goeie salaris. Boere sal hulle eie Giropplanes, nagverkykers, bloedhonde, en ander sekuriteits dinge aankoop. Dan boer hy met n 100 renosters en hy maak elke drie jaar R100,000,000-00 wins.

My blikslaer, se ek vir hom, as ek my erf van 1000 vk meter onder buffelsgras sit, sal ek met twee renosters kan boer?

Ja, se hy, miskien sal jy n bietjie lusern moet bykoop maar dis peanuts man. En ek ken al klaar n hele paar Chinas en ander moontlike kopers. Ek het selfs n kontak in China, ou Francois die blogger.

Twee miljoen rand elke drie jaar, dammit, ek moet dringend met Zuma of Malema gaan praat. Hulle kan mos nie so onnosel wees nie. Hierdie saak moet dringend gewettig word, volgens die Grondwet het n man mos regte om dit waarmee jy boer self te verkoop.

Twee renosters in my tuin, nou kan ek nie meer wag nie.