Naklanke

Elvis Costello – This Year’s Model

 

Ek sou van Elvis Costello gehou het al het ek nooit ‘n noot van sy musiek gehoor nie. Iemand wat met Diana Krall getroud is, staan gebaai in die gereflekteerde glorie van Krall. Gelukkig is Costello ‘n musikale reus, met of sonder Krall.

This Year’s Model (1978) was Costello (regte naam Declan MacManus) se tweede album, en die eerste wat hy saam met die groep gemaak het wat hulself The Attractions noem. Die produksieleier was Nick Lowe, wat voorheen lid was van die berugte Britse groep Brinsley Schwarz en in die laat sewentigs saam met Dave Edmunds gespeel het.

Lowe se bynaam as produksieleier was The Basher, ‘n verwysing na sy liefde om al die klank op band te kry, sonder té veel inmenging, en daarna te skaaf aan die opnames eerder as aan die uitvoering. Die gevolg was dat die musiek waarvan hy produksieleier was, ‘n rou onmiddelikheid had.

Vergelyk mens die musiek van Costello se debuutplaat, My Aim is True (1977) met dié van This Year’s Model, val die soniese aanslag jou dadelik op. Op die debuutplaat het hy hard moes werk om Costello se begeleiers, die Amerikaanse country-groep Clover, na ‘n Britse New Wave-groep te laat klink.

Op This Year’s Model is daar min probleme – die Basher en die Costello is saam op een stasie en daardie stasie se naam is Maksimum Moer.

Die groot plesier van hierdie album, destyds, was dat mens dadelik besef het die dae van punk-rock is verby. Nie alleen staan die Attractions se musiek en uitvoering daarvan in skerp kontras met die moedswillige ongekunsteldheid van punk nie, maar ook is Costello se lirieke baie slim en stel dit taamlike eise aan die luisteraar. Mense wat gom snuif het nooit regtig begryp waaroor Costello dit het nie. Hulle was net verlief op sy hardegat-houding.

Waaroor hy dit het, is dat mense verlief raak op mekaar, en dat een van die partye gewoonlik baie onsmaaklike dinge doen wanneer hulle op iemand anders verlief raak. Dit wek haat en ‘n behoefte aan wraak, om van intense minderwaardigheidsgevoelens nie te praat nie. Costello skaar hom uiteraard aan die kant van die verloorder. Hy het ‘n tong skerper as meeste messe en hy huiwer nie om sy ekstensiewe woordeskat as wapen te gebruik nie.

Die videogrepe hieronder kom eers tot hul reg as jy die klank deur ‘n versterker kan stuur en die volume hoog oopdraai. “Night Rally” veral moet jy liewers van die album af luister – hierdie weergawe was op ‘n kortspeler en die sprong van analoog na digitaal laat die betowerende orrelklanke wegraak.

(Ek ondervind probleme met die laai van die videogrepe. Hier is die skakels:

“(I don’t want to go to) Chelsea”: http://www.youtube.com/watch?v=7aAG9iGCBa8

“No Action”: http://www.youtube.com/watch?v=Otv_63OFhQQ&feature=related

“Lipstick Vogue”: http://www.youtube.com/watch?v=dip-FtbsD8E&feature=related

“Night Rally”: http://www.youtube.com/watch?v=tWQGMWG3rEo

 

As jy nog nie Keith Richards se outobiografie, Life gelees het nie, word dit nou hoogtyd. Dié rock-boek van ons tyd. Een van die vele positiewe uitvloeisels daarvan is dat hy mens bekend stel aan ‘n tromslaner genaamd Steve Jordan.

Richards vertel in Life van sy jarelange sluimerende bitterheid jeens Brenda (Mick Jagger), en hoe dit tot uitbarsting gekom het toe Jagger die Stones op ys geplaas het ten einde sy eie solo-loopbaan in 1987 van die grond te probeer kry. Dit het Richards genoop om sy eie groep saam te flans en self te begin konserte hou.

Nadat Jagger weer stert tussen die bene terug is na die Stones, het Richards in 1992 die album Main Offender uitgereik. Daarop word hy ondersteun deur die X-Pensive Winos, wat hy in 1987 saamgestel het tydens Jagger se groot solo-diaspora.

Die X-Pensive Winos sou in die ou dae ‘n supergroep genoem gewees het. Buiten Steve Jordan, is daar nog Ivan Neville (baskitaar), Waddy Wachtel (kitaar), Sarah Dash (sang) en Charley Drayton (baskitaar en klawerbord-instrumente).

Die geweldige geesdrif wat Richards in Life uitspreek oor sy groep en Main Offender, moet sekerlik toegeskryf word aan die soort lojaliteit wat iemand soos hy sal hê teenoor die musici wat hom bygestaan het toe Brenda gemuit het. Dit is nie ‘n besonder goeie plaat nie – maar darem ook nie sleg nie.

Die videogrepe hieronder kom almal uit 1992 en 1993, en is in sommige opsigte irriterend omdat mens Richards nie behoorlik hoor sing nie. Maar wat wel opval, is Richards se kitaarspel en die wonderlike verstandhouding tussen hom en Waddy Wachtel, wat in baie opsigte ‘n beter kitaarspeler as hy is, asook die manier waarop Steve Jordan die tromme aanval. En ek gebruik “aanval” doelbewus.

O ja, iets anders: Mens wens Jagger het die liedjies gesing …

 

Enige groep wat braaf genoeg is om hulself te vernoem na die stoomaangedrewe dildo in William Burroughs se roman The Naked Lunch verdien mens se aandag.

Ek moet ook dadelik erken dat daar tye was wat ek myself dof geluister het aan veral hul albums Aja (1977) en Gaucho (1980). Dit is baie moeilik om jouself te speen van Donald Fagen se sardoniese humorsin, of te ontsnap an die indruk dat hy en Walter Becker die twee manne is vir wie die woord “swaaiballe” in die woordeboek geplaas is.

Becker en Fagen is die kern van die groep, ongeag wat ander lede van die oorspronklike groep mag dink.

Maar Pretzel Logic (1974) was die plaat wat Steely Dan aan my “verkoop” het. Dit bevat al die elemente wat op Aja, Gaucho en The Royal Scam (1976) so skouspelagtig verfyn is: ‘n vermenging van jazz, rock, funk, Rhythm & Blues, pop en selfs ‘n blerts country, met lirieke wat tegelyk intelligent, sardonies en sommer net vrek weird was.

Waar kry mens anders liedjies oor dwelmhandelaars, liefde vir ligtekooie, die verbryselende effek van ware liefde op ‘n man wat eintlik net ‘n beatnik wil wees, of verhale van onbeantwoorde liefde gesing op die roekelose maat van jazz-rock?

Destyds het die jazz-liefhebbers nie geweet wat om daarmee te maak nie – dit was nie Kansas City genoeg nie, terwyl die ingewikkelde musikale strukture rock-liefhebbers laat verlang het na die veilige hawe van musiek waarin mineur-akkoorde die enigste buitenissigheid is.

Die agtergrond van Pretzel Logic was dat Becker en Fagen ná Can’t buy a thrill (1972) en Countdown to Ecstasy (1973) iets wou maak in die musikale sfeer van hul dae as liedjieskrywers vir die ABC-groep. Dit sou meer toeganklik, meer pop-erig wees. Maar dis nie verniet dat Jay Black (van Jay and the Americans) hulle vergelyk het met reeksmoordenaars nie – Fagen en Becker kan niks op konvensionele wyse doen nie.

Die eerste snit, “Rikki Don’t Lose That Number” is ‘n goeie intro, maar begin liewers na hierdie album luister by “East St. Louis Toodle-Oo”, hul onveranderde weergawe van Duke Ellington en Bubber Miley se bekende stukkie ragtime – maar hier onder meer gespeel met instrumente soos die banjo (Fagen) en die pedaal-staalsnaar-kitaar.

Ander snitte op die album kan steeds beskou word as van Steely Dan se bestes ooit: “Any Major Dude Will Tell You”, “Barrytown”, “Through with Buzz”, die titelsnit en “Monkey in your Soul”.

Die musici op die plaat was die groep soos dit in 1973 en 1974 gelyk het (Becker en Fagen plus tromslaner Jim Hodder, en kitaarspelers Denny Dias en Jeff “Skunk” Baxter). Hulle is in die ateljee aangevul deur groot name soos Jeff Porcaro, Timothy B Schmidt, David Paich, Michael Omartian, Wilton Felder en Chuck Rainey. Onder andere.

Ek sluit die plaat-weergawe van die titelsnit hieronder in, asook ‘n konsert-uitvoering daarvan in 1974. Dis opvallend dat hulle in daardie tyd op die verhoog hard gerock het. Die weergawe van “East St. Louis Toodle-Oo” kom uit 1996 – daar is geen videogrepe uit die sewentigs beskikbaar nie.

 

Die stukkie nuus wat Gerry Rafferty se bewonderaars nou al ‘n ruk verwag, het toe gister gekom: Rafferty is in ‘n hospitaal in Bournemouth, Engeland, aan lewerversaking oorlede. Rafferty wat sedert die jare tagtig ‘n alkoholis was, sou op 16 April vanjaar 64 geword het.

Die verloop van sy loopbaan word volledig op Wikipedia beskryf, gaan kyk gerus daarna. Dit is die verhaal van ‘n ongelooflik talentvolle sanger-komponis wat twee liedjies tot populêre musiekskat bygedra het wat tot in lengte van dae sal bly weerklink, maar daarna gesukkel het om die publiek te oortuig dat hy veel meer het om te lewer.

Die twee liedjies was “Stuck in the middle” wat hy en Joe Egan onder die naam Stealers Wheel in 1972 uitgereik het, en “Baker Street” wat in 1978 ‘n internasionale treffer geword het en die baie beroemde saxofoon-solo deur Raphael Ravenscroft insluit.

Rafferty se krag, buiten dié van sy musiek, het vir my gelê in sy lirieke. Met “Stuck in the middle” het dit gegaan oor die kunstenaar se warsheid in ‘n korporatiewe omgewing, deels ingegee deur Stealers Wheel se enorme kontraktuele probleme met hul platemaatskapy. Maar in die musiek onder sy eie vaandel het dit dikwels gegaan oor die klein jakkalsies in die groot wingerd van die lewe.

Ek het altyd gedink dat sy album Sleepwalking (1982) een van die groot albums van die jare tagtig was. Dit bevat ten minste drie liedjies wat vir my ewigheidswaarde het: “The Right Moment”, “Good Intentions” en “A Change of Heart”. Probeer dit gerus in die hande kry.

Ander albums wat mens in jou versameling behoort te koester, is City to City (1978), waarop “Baker Street” verskyn, Night Owl (1979) en sekerlik die versameling van sy beste musiek, One More Dream (1995).