Naklanke

 

John Lennon was een van my eerste helde. Was dit baie jare lank. Paul McCartney was ook een van my helde. Ek het altyd aan myself verduidelik dat hy wat nie “Strawberry Fields” (Lennon) kon waardeer nie, geen reg gehad het om van “Penny Lane” (McCartney) te hou nie. Dit was die keersye van die grootste pop groep van alle tye.

Danksy ‘n boek getiteld You never give me your money (geskryf deur Peter Doggett) het mens nou, op McCartney se oudag, ‘n beter perspektief op sowel Lennon as McCartney. Asook die manier waarop hul musiek sal oorleef lank nadat mens vergeet het van hul persoonlikhede.

Trouens, nadat Doggett se boek my onder die indruk gebring het van welke groot ghwappe die lede van die Beatles was (iets wat mens al die jare vermoed het, maar te bang was om selfs in die stilte van jou binnekamer te oorweeg), het ek dadelik drie albums geluister net om die gif uit my emoed te kry: All Things Must Pass  (George Harrison), Ram  (Paul McCartney) en Walls and Bridges (1974). Ek sal later oor eersgenoemde twee skryf, maar nou eers meer oor Lennon se meesterwerk, die neerslag van sy sg. “lost weekend” van agttien maande weg van Yoko Ono af.

Wat mens moet in gedagte hou, is dat Lennon se solo-loopbaan glad nie dieselfde treffersparades-suksesse gehad het as McCartney s’n nie. Hy was pynlik bewus van sy kleiner aantrekkingskrag. Weg van Yoko af kon hy weer ou vriendskappe opneem, en die musiek op Walls and Bridges getuig dan ook van groter vryheid as wat hy selfs op Mind Games (sy eerste album weg van Yoko af) gehad het. Hy had natuurlik toe reeds ook ‘n hele reservoir drank saam met Harry Nilsson opgedrink, en sy dwelmgebruik was kreatief (volgens Doggett). Gelukkig het hy Phil Spector ook uit sy ateljee gehou – Spector was nie meer ‘n goeie invloed op Lenon se musiek nie.

Onder die musici het getel Jim Keltner (tromme), Nicky Hopkins (klavier), Klaus Voorman (baskitaar) en Jesse Ed Davis (kitaar). Lennon was self die verwerker en produksieleier. Elton John sing en speel klavier op “Whatever gets you through the night”, en speel Hammond-orrel op “Surprise, Surprise (Sweet Bird of Paradox)”.

‘n Heruitreiking van die album is in 2005 onder toesig van Yoko gemaak – wees versigtig, sy het met die klank gepeuter.

“Whatever gets you through the night” was Lennon se enigste internasionale nommer 1-treffer tydens sy solo-loopbaan (iets wat “Imagine” nie volledig kon regkry nie); onder die ander snitte is dit “Nobody loves you (when you’re down and out)”, “Number 9 Dream” en “Scared” wat mens die langste bybly.

Meeste van die liedjies het ‘n direkte betrekking op Lennon se lewe soos dit in daardie stadium was – met “Scared” en “Nobody loves you” wat die senuwees duidelik raakgeboor het.

 

Toe Janis Ian dertien was, het sy haar van wettiglik laat verander na Ian. Sy is Janis Eddy Fink gedoop, en hoekom sy nie sommer ook van Eddy ontslae geraak het nie, sal net sy weet.

Ian was een van die wonderkinders van pop musiek. Nes Steve Winwood, wat op ouderdom 8 in sy eerste groep saam met volwassenes gespeel het, het Ian begin liedjies skryf toe sy twaalf was. Sy het haar deurbraak op dertien gemaak met die liedjie “Society’s Child”, wat handel oor ‘n tiener wat op iemand van ‘n ander velkleur as sy verlief raak, en verwerp word deur haar skoolmaats.

Haar ondervinding met platemaatskappye  rondom die uitreiking van “Society’s Child” het haar ‘n lewenslange agterdog jeens die platebedryf gegee. Sy is vandag nog baie skepties oor hulle, en is een van die weinige kunstenaars wat van haar musiek gratis laat aflaai van haar amptelike webwerf. Dit stimuleer verkope van gewone CDs, glo sy – en het die statistieke om dit te bewys.

Ian is ‘n meester van die intieme lied. Sy kom uit die hoogty van die sanger-komponiste, en die openbaring van die tiener se diepste emosies was haar sterk punt. Mettertyd, soos sy self ouer geword het, het sy ‘n algemeen vroulike oogpunt verwoord. Baie van haar liedjies handel oor die geweld – emosioneel én fisiek – wat vrouens moet verduur aan die hand van mans. Ian was self kortliks in ‘n huwelik (met die Portugese filmmaker Tino Sargo) maar is die afgelope twintig jaar reeds in ‘n vaste verhouding met Patricia Snyder. Die twee is onlangs getroud.

My gunsteling Ian-album is Aftertones (1976), maar ek kon dit by geen internet-handelaar opspoor nie en weerstaan die versoeking om dit hier te bespreek. Between the lines (1975) is die album waarmee sy haar tweede deurbraak gemaak het op ouderdom 24.

Dit bevat die snit “At seventeen” handel oor die wyse waarop tieners mekaar verguis, oor hoe hulle hulle misgis met hul eie gewildheid en doodgewone lewensangs. Die liedjie is met ‘n Grammy beloon. Maar wanneer jy die album luister, besef jy skielik dat die ware juweel op die album weggesteek is – die absoluut sublieme “Water colors”. Ian is ‘n wonderlike vertolker van haar lirieke, en ek kan net aan Dory Previn dink wat dieper nuanses beter as sy uit ‘n alledaagse frase kan haal.

Janis Ian se ander albums, veral die eerstes wat sy ná haar dekadelange stilte van 1983 af gemaak het, is wisselend in gehalte. As jy hulle in die hande kan kry, beveel ek Stars (1974), God and the FBI (2000) en Folk is the New Black (2006) graag aan.

Gaan maak gerus ook by haar webwerf (http://janisian.com) – die musiek is gratis.

 

Dis om van mal te word, die manier hoe nonchalant die talentvolle jong musici van vandag vorendag kom met albums wat só skitterend is dat mens die trompetgeskal wil laat hoor en tamboere op bergkruine wil gaan slaan. Ek het onlangs Luke Winslow-King se Old/New Baby by eMusic afgelaai en dis wonderlik.

Die eerste ding waaraan hy my laat dink het, was daardie een James Bond-fliek waarin ‘n begrafnisprosessie in ‘n New Orleans-straat afbeweeg, sulke stadige musiek blaas, en dan word iemand doodgemaak, die lyk weggesteek, en die band huppel voort terwyl hulle die grêndste Dixie-musiek voortbring.

Winslow-King speel kitaar en hy het sy innige oomblikke. Maar hy het ‘n paar manne met tuba’s en trombone en trompette en sulke dinge byderhand, wat die musiek aan die gang kry. Soms klim daar ‘n man met ‘n trekklavier ook in. Ek soek, soos hulle in die classics sê, hierdie musiek baie sterk.

Winslow-King kom eintlik van Michigan, maar hy het daar vasgehak tydens ‘n musiekbesoek omdat sy kar gesteel is. Toe studeer hy daar, kry ‘n beurs om in Praag verder te gaan klassieke musiek bestudeer, en kom terug om New Orleans-musiek te maak. Sy musieksmaak is katoliek: Hy het avant-garde musiek by Blue Gene Tyrany bestudeer, en die jazz-sanger John Boutte in konserte begelei. Hy gee oraloor musiekklasse aan verskeie inrigtings, maar het een middag per week opsy gesit om saam met pêlle in die strate van New Orleans musiek te maak.

Hy self reken sy musiek val iewers tussen folk en ragtime en Dixieland-jazz. Sy vaste vriendin, Ji Un Choi, skryf saam met hom lirieke en saam beskou hulle Bob Dylan as die grootste invloed op hul lewens. Nie een van die twee is nog naby dertig nie.

Die videogrepe hierby is nie van die beste gehalte nie, maar ek dink julle sal die idee kry.

 

Dis om van mal te word, die manier hoe nonchalant die talentvolle jong musici van vandag vorendag kom met albums wat só skitterend is dat mens die trompetgeskal wil laat hoor en tamboere op bergkruine wil gaan slaan. Ek het onlangs Luke Winslow-King se Old/New Baby by eMusic afgelaai en dis wonderlik.

Die eerste ding waaraan hy my laat dink het, was daardie een James Bond-fliek waarin ‘n begrafnisprosessie in ‘n New Orleans-straat afbeweeg, sulke stadige musiek blaas, en dan word iemand doodgemaak, die lyk weggesteek, en die band huppel voort terwyl hulle die grêndste Dixie-musiek voortbring.

Winslow-King speel kitaar en hy het sy innige oomblikke. Maar hy het ‘n paar manne met tuba’s en trombone en trompette en sulke dinge byderhand, wat die musiek aan die gang kry. Soms klim daar ‘n man met ‘n trekklavier ook in. Ek soek, soos hulle in die classics sê, hierdie musiek baie sterk.

Winslow-King kom eintlik van Michigan, maar hy het daar vasgehak tydens ‘n musiekbesoek omdat sy kar gesteel is. Toe studeer hy daar, kry ‘n beurs om in Praag verder te gaan klassieke musiek bestudeer, en kom terug om New Orleans-musiek te maak. Sy musieksmaak is katoliek: Hy het avant-garde musiek by Blue Gene Tyrany bestudeer, en die jazz-sanger John Boutte in konserte begelei. Hy gee oraloor musiekklasse aan verskeie inrigtings, maar het een middag per week opsy gesit om saam met pêlle in die strate van New Orleans musiek te maak.

Hy self reken sy musiek val iewers tussen folk en ragtime en Dixieland-jazz. Sy vaste vriendin, Ji Un Choi, skryf saam met hom lirieke en saam beskou hulle Bob Dylan as die grootste invloed op hul lewens. Nie een van die twee is nog naby dertig nie.

Die videogrepe hierby is nie van die beste gehalte nie, maar ek dink julle sal die idee kry.

 

Die dorp om in te bly is Ewhurst, Surrey, in Brittanje. In die plaaslike pub sal jy soms twee ou ballies aantref wat met ‘n raap-en-skraap groep musiek maak, en dan sing hulle vreemde weergawes van liedjies soos “A Whiter Shade of Pale”, “Layla”, “Wonderful Tonight” en “Grand Hotel”.

Die twee oues van dae is Eric Clapton en Gary Brooker. Clapton beskryf in sy outobiografie hoe hulle in Surrey, die rykmansbuurt (as mens ‘n gebied so groot soos Surrey só kan noem!) waar rock-sterre vir hulle herewonings en landgoedere koop, gereeld saam musiek maak in Ewhurst se pub.

Clapton het natuurlik ‘n paar ander blyplekke en Brooker skynbaar ook. Ons weet waar Clapton se geld vandaan kom, maar Brooker se Procol Harum was nie só skouspelagtig suksesvol nie en hy het tot so onlangs as 2007 nog konserte gehou saam met die groep.

Tog is Brooker se rykdom nie só groot ‘n raaisel nie en Procol Harum se lang lewe is sekerlik net te danke aan die vraag na hul musiek. Brooker het ‘n standhoudende inkomstestroom in die vorm van tantième vir uitvoerings van “A Whiter Shade of Pale”, die liedjie wat hy saam met Keith Reid (saam met hom op die foto bo) gekomponeer het. Meer as 900 kunstenaars het die liedjie al opgeneem, dit is in talle flieks te hoor en word gereeld oor die radio gespeel.

Nou kan mens vra of J.S. Bach nie ook deel van die krediet moet kry nie. Is die musiek dan nie by hom gelig nie? Wel, mmm, volgens Brooker is hy en Matthew Fisher, Procol Harum se orrelis, slegs geïnspireer deur Bach se “Sleepers, Awake” en “Air on a G String”, maar musikoloë gee toe dat daar geen direkte kopiëring of parafrasering van musiek van Bach in die liedjie is nie. (Sien gerus ook Wikipedia se blad oor die liedjie, asook die latere hofsaak wat Fisher teen Brooker aanhangig gemaak het.)

Ewentwel, ek het op YouTube gaan soek vir ‘n klompie van die beste en snaaksste weergawes, en hak hulle heronder aan. Ek het jare lank gedink Annie Lennox se weergawe stink, maar vind deesdae dat dit vir my amper die beste is.

Die eerste videogreep is ‘n gerestoureerde afdruk van die oorspronklike reklameprent vir die liedjie, in 1967. Dit was ander tye … Ek wou ook Procol Harum se weergawe van die liedjie insluit waarop hulle die twee bykomende versies sing wat afgekap is van die oorspronklike weergawe. Ongelukkig laat YouTube dit nie toe nie. Gaan luister gerus self by:

http://www.youtube.com/watch?v=PYBqv3NIqho

Dalk help dit jou om te besluit of die liedjie werklik handel oor jy ‘n gepollevinkery!

 

In ‘n week wat só gelaai is met negatiwiteit en agterdog soos hierdie een, soek mens iets wat jou dadelik in ‘n ander gemoedstemming sal plaas. Die ideale kandidaat is Emmylou Harris se Wrecking Ball.

Dit is ‘n album wat Harris se loopbaan in ‘n nuwe rigting, weg van country, gestuur het, en wat haar in staat gestel het om haar kwynende gewildheid ook in ‘n ander rigting te stuur. Harris het voor Wrecking Ball drie albums uitgereik wat in toenemende mate swak verkoop het, ondanks redelik gunstige resensies. Bluebird (1989),  Brand New Dance (1990) en Cowgirl’s Prayer (1993) het haar luisteraars laat dros, ofskoon sy duidelik hard geprobeer het om haar groot naam as country-sangeres gestand te doen.

Vir Wrecking Ball het sy die dienste ingeroep van Daniel Lanois, die Kanadese produksieleier wat al gesorg het dat Robbie Robertson, U2, die Neville Brothers,  Bob Dylan en Peter Gabriel se musiek groot swenke in die regte rigting kon maak. Vir ‘n kort begrip van sy aanpak, luister na U2 se Unforgettable Fire  The Josua Tree, Dylan se Oh Mercy en Time Out of Mind (asook die weergawe van “Series of Dreams” wat op een van Dylan se Bootleg-uitreikungs te kry is), en spesifiek Robbie Robertson (1987).

Lanois is bekend vir sy atmosferiese skeppings – baie diepte in die klank, heelwat effekte wat die gevoel verstewig van musiek in ‘n groot, geslote, intieme ruimte gemaak. Mens kry dikwels met sy skeppings gevoel van ‘n droomagtigheid wat die musiek omgeef, van klank wat lank bly beier, en daarom ook die gevoelens wat in die liedjies uitgespreek word.

Wat mens dadelik van Wrecking Ball opval, is dat Lanois baie goed nagedink het oor wat hy vir Harris kan doen. Hy het die musiek uit die country-sfeer geneem, en dit vierkantig in in dié van ligte rock geplaas. Amper alternative in sommige snitte. Maar hy het Harris nie gedwing om haar sang-aanslag te verander nie. Die country-agtergrond slaan nog dikwels deur in haar infleksies, in die manier waarop sy met ‘n draai van die stem in sekere woorde haar hele sanggeskiedenis opproep.

‘n Goeie aanknopingspunt is die drie snitte waarby Lanois as komponis ‘n aandeel had: “Where will I be?”, “Deeper well” en “Blackhawk”. Daar is oomblikke, veral op “Blackhawk”, wat mens skielik, uit die bloute, besef presies wat Lanois destyds met The Edge uitgerig gekry het. Maar hier is dit Lanois self wat die kitare speel, en skiterend so.

Daarna kan mens eintlik enige snit neem en jy sal iets besonders ontdek. Haar weergawe van Dylan se “Every grain of sand” is in folk-erige styl gesing, en besweer deur daardie dreuning, en Malcolm Burn se draaikolk van orrelklanke. Steve Earle se “Goodbye” het gedempte trommeslag en die Lanois-klankwolk (by gebrek aan ‘n beter beskrywing!) wat Harris op haarhartseer beste begelei. Haar ou styl sny skerpste deur op haar weergawe van Julie Miller se “All my Tears”, die een snit waarop Lanois bykans alle instrumente speel.

So kan mens aangaan. Onder die oorblywende snitte is Harris se vertolkings, en Lanois se inkleding, van Anna McGarrigle se “Goin’ Back to Harlan”, Gillian Welch se “Orphan Girl”, Rodney Crowell se “Waltz across Texas Tonight” en Lucinda Williams se “Sweet Old World” asboluut prima. Neil Young sing saam met Harris op die titelsnit, wat hy ook gekomponeer het.

Onder die ander musici wat op die album te hoor is, tel Steve Earle, Larry Mullen Jr, Tony Hall, Daryl Johnson, Lucinda Williams en Kufaru Mouton. Lanois, Hall en Johnson is onder die begeleidende musici op die videogrepe hieronder.

Wrecking Ball het in 1995 ‘n Grammy gekry vir die beste eietydse folk-opname.

 

Daar was een etiket wat om die Moody Blues se nekke gehang is waarvan hulle noit kon ontsnap nie: pretensieus. Wat eintlik jammer is, want as mens die banaliteit en grootdoenerigheid van hul lirieke ignoreer, ontdek jy dat hulle dwarsdeur hul lang oeuvre die meesters was van die suiwer, meesleurende melodie.

Maar nou weet mens ok dat hulle daarna gesoek het. In Search of the Lost Chord (1968) was ‘n hutspot van meditasie en astrale reise en pretensie rondom die insigte wat mens kon kry deur die gebruik van die dwelm LSD. Hulle het voortgegaan op dieselfde tema op On the Threshold of A Dream (1969) en To Our Children’s Children’s Children (ook 1969).

Ek moet ruiterlik erken dat ek destyds besonder baie van Lost Chord en Children’s Children gehou het.  Threshold was musikaal te skraps. Ek het die afgelope week weer na al hul CDs geluister, en was verbaas om agter te kom dat ek steeds só voel. Wat ek geniet, is die manier waarop die groep uit hul pad gaan om ‘n magdom instrumente sinvol deel te maak van die musiek, asook die wyse waarop Mike Pindar se mellotron die indruk kon wek dat ‘n hele simfonie-orkes iewers aan die verrigtinge deelneem. Onthou, dit was in die dae voor sintetiseerders.

Anders as die Incredible String Band, wat wel elke denkbare instrument kon speel en op die verhoog ook gebruik, het die Moody Blues se pretensies hulle ingehaal, en teen die tyd dat hulle moes begin werk aan ‘n opvolger vir Children’s Children, het kitaarspeler Justin Hayward sy voet neergesit en gepleit vir eenvoudiger instrumentasie en minder oorklanking in die ateljee, sodat die musiek wat hulle op die verhoog maak, ten minste kon klink soos dié wat op plaat is. Dit was ook die punt waar Hayward oorgeneem het as leier van die groep, en die stigterslid Mike Pindar op die agtergrond begin skuif het – en die rede daarvoorwas hofsaaklik Pindar se gebruik van die Mellotron. Dié instrument gebruik vooraf opgeneemde klanke op band, en as dit weens slegte weer uit stemming raak, was dit ‘n nagmerrie om herstel te kry. Stel jou voor, ‘n rock-groep wat bang is om konserte te hou omdat hul instrumente nie ingestem kon word nie …

Nie dat die groep dadelik van hul bombasme en pretensie afgesien het nie, dít sou eers jare later gebeur. Op A Question of Balance kry tromslaner Graeme Edge, soos die geval was op die drie voorafgaande albums, ‘n kans om ‘n “gedig” voor te dra. Ek wonder hoeveel tieners was deur die jare onder die indruk dat hulle digters is net omdat hulle Graeme Edge sy “digkuns” kon nadoen.

In sy geheel is vind liedjie na liedjie aansluiting by tieners op soek na identiteit, die onsekerhede van die moderne lewe (onthou, die album is gemaak in die hoogtyd van die Viëtnam-oorlog), en die vertroosting wat ons in ewige waardes vind. En die liefde, natuurlik. Daar is nog psigedeliese elemente, maar die gestrooptheid van die instrumentasie veroorsaak dat dit genadiglik nie te erg word nie.

Binne die konteks van die Moody Blues sekerlik hul eerlikste poging. Hierna sou hulle weer na musikale bombasme terugkeer op Every Good Boy Deserves Favour (1971) en Seventh Sojourn (1972). Dis min of meer waar ek ophou luister het na die Moody Blues. Het verlede week weer probeer, maar ek’s bevrees die oomblik is verby.