Naklanke

As jy in die jare tagtig jou musiek-bewussyn gekry het, sal jy goed weet van David Sylvian en sy groep, Japan.  Sy loopbaan as solo-kunstenaar het nie heeltemal geval in die smaak van diegene wat versot was op Japan se soort New Romantic-musiek nie. Tog het dit hom ‘n getroue gevolg besorg van mense wat bereid was om sy eksperimentasie en improvisasie te verduur.

Sy eerste solo-plaat, Brilliant Trees (1984), bly vir my een van sy beste. Dit spog met bydraes deur Ryuichi Sakamoto, Jon Hassell en Holger Czukay.

Sy volgende noemenswaardige album was Secrets of the Beehive (1987) waarop hy weggebreek het van sy oorheersend elektroniese instrumentasie na instrumentasie waar klankversterking geen rol speel nie.

Sylvian se musiek het deur die jare in verskeie rigtings gesteier: jazz, soul, jazz-fusion en Oosterse minimalisme. Hy is baie sterk op die visuele komplementering van sy musiek ingestel, en sy jongste CD, Manafon, is vergesel deur ‘n DVD, Amplified Gesture.

Die musiek op Manafon is uiters minimalisties en feitlik ontdaan van enigiets wat naastenby as ‘n melodie beskryf sou kon word. Vir my gevoel sal ek liewer die goeie sangstem van Scott Walker in só ‘n konteks wou hoor as die amper goeie stem van David Sylvian. Ek vind dit is makliker om na die videos hieronder te kyk as om na die musiek alleen te luister, tensy ek die dag erg bedruk is en ‘n behoefte het aan iets wat my verder afrem.

Maar vir die getroue bewonderaars van David Sylvian is Manafon seker soos manna uit die hemel. Elke diertjie sy plesiertjie!

Genesis het, wat my betref, net een goeie periode, en dit is die een toe Peter Gabriel en Steve Hackett nog by die groep was. Phil Collins se ego was nog nie op volle gallop nie, Mike Rutherford was nog besig om met bas- en gewone kitaar los pleisterwerk te doen, en Tony Banks was die koning van die klawerborde.

Ou Genesis-bewonderaars sal weet dat ek nou met vuur speel. As jy dan kyk na die “klassieke” Genesis, hoe kies jy tussen Nursery Cryme (1971), Foxtrot (1972), Selling England by the Pound (1973) en The Lamb Lies Down on Broadway (1974)? Onthou, Nursery Cryme bevat “Musical Box”, Foxtrot spog met Supper’s Ready” en “Watcher of the Skies”, en England het “Firth of Fifth” en “Dancing with the Moonlit Knight”. Lamb het op sy beurt werklik klassieke Genesis-liedjies soos “Carpet Crawlers” en “Counting Out Time”.

Luister mens na hiedie genoemde snitte een na die ander, word jou uiteindelike voorkeur dikwels bepaal deur die gehalte van die opnames – en dan kry Selling England by the Pound vir my voorkeur. Dit is die eerste Genesis-album waarop hulle werklik ook aan die klank-fynproewer gedink het. As jy ‘n goeie klankstelsel het, is hiedie plaat Nirvana. Genesis was een van die min prog-rock groepe wat dit reggekry het om nie te klink asof hulle elke oomblik wil bewys dat hulle kwasi-jazz-musici is wat toevallig ook ‘n klassieke agtergrond het nie.  Hulle kon musikaal uitskiet, maar dit was altyd esteties bevredigend. Peter Gabriel se verbete poging om elke liedjie ‘n verhalende, dramatiseerbare geheel te maak, het op die verhoog gesorg vir skouspelagtige dinge. Maar wanneer jou visuele sintuig geen rol speel nie, sorg die groep dat daar meer as genoeg is om Gabriel se verbeeldingryke lirieke te onderskraag.

Selling England by the Pound  gryp soms terug na middel-eeuse Engeland (“Dancing with the Moonlit Knight”), en ander kere is daar suiwer moderne fantasie – op “I know what I like (in your Wardrobe)” gaan dit oor die lewe van ‘n grassnyer, terwyl die epiese “The Battle of Epping Forest” handel oor twee jeugbendes se bakleiery oor hul gebiede.

Die sterkste snit op die album is “The Cinema Show”, wat handel oor twee karakters, Romeo en Juliet, wat gereed maak vir hul afspraak by ‘n fliek. Die liedjie sluit aan by T.S. Eliot se beroemde gedig “The Waste Land”, en verwys ook na Tiresias, ‘n figuur in die Griekse mitologie. In die liedjie dink Romeo dat hy dalk ná die fliek ‘n seksuele ding of twee met Juliet kan regkry. Tiresias, op sy beurt, het genoeg ondervinding van die lewe in sowel manlike as vroulike gedaante, en het ‘n een en ander te sê oor die feit dat vrouens meer genot uit seks put as mans.

Selling England by the Pound is nog geredelik in die handel op CD beskikbaar, en ek kan dit aanbeveel vir diegene wat van die weergawes hieronder hou, en die ware Jakob in volle stereofoniese glorie wil hoor. Die album is ook by verskeie Internet-handelaars verkrygbaar.

Uit die era toe kitaarhelde groter celebrities was as wat vandag se musici ooit kan hoop om te wees, was daar een man wat nooit geprobeer het om sy naam in flikkerliggies langs dié van Jimi Hendrix en Jimmy Page en Eric Clapton te kry nie – Steve Miller. Hy het dit verdien, maar omdat hy sy talent ewe veel in die strukture van sy musiek verskans is as in welluidende kitaarsolo’s, het hy dikwels, en vandag nog, vergete geraak.

Dit is meer as die moeite werd om te gaan luister na sy vroeë werk, toe die invloed van die Chicago-blues, maar ook dié van sy peetpa, Les Paul, nog sterk merkbaar was. Mens moet onthou dat die eerste inkarnasie van die Steve Miller Band naas Miller ook Boz Scaggs bevat het – en dis nog meer interessant om te weet dat Scaggs ‘n kindervriend van Miller was, en in die groep beland het nadat Miller hom leer kitaar speel het.

Miller se eerste twee albums, Children of the Future en Sailor, is albei in 1968 uitgereik. Miller was toe in San Francisco woonagtig, en albei albums toon spore van die psigedeliese musiek van die tyd en stad.

As mens vandag na Sailor luister, val dit onmiddelik op hoeveel toegewings die Steve Miller Band gemaak het aan die eise van platemaatskappye. Waar Children of the Future weinig snitte het was as kortspelers uitgereik sou kon word, is omtrent elke liedjie op Sailor (met die uitsonderinging van die subliem psigedeliese “Song for our Ancestors”) van só ‘n aard dat dit as kortspeler uitgereik sou kon word.

Ek hak hieronder ‘n dwarsdeursnit van die beste op dié album aan. Probeer om dit teen ‘n ordentlike klankvolume te luister. Hard man: “Song for our Ancestors” verklap sy uniekheid eers sodra die bure instorm en vra “Waar’s die skip?”

My verskoning vir die strakke visuele aanbod.

Die afgelope week het ek by MP3Sale Chris Rea se stel van elf CDs oor die blues gekoop. Ek sukkel nog om alles behoorlik geluister te kry, maar ek veg moedig voort en geniet elke omblik daarvan.

Die stel het die gemeenskaplike titel van Blue Guitars en is geskep nadat Rea in 2001 ‘n baie ernstige pankreas-operasie moes ondergaan. Volgens berigte destyds het hy by die dood omgedraai, en Wikipedia berig dat hy Blue Guitars geskep het om ‘n belofte aan homself na te kom. As hy die operasie oorleef, het hy besluit, sou hy terugkeer na die soort musiek waarvoor hy die liefste is. Die blues.

Die stel takel alle moontlike permutasies van die blues, van die begin in die dae van die slawe uit Afrika, tot by die blues van Latyns-Amerika, asook dié uit Europa in die sestigs en sewentigs. Via Chicago, Memphis, Louisianna, New Orleans, Texas en gospel-musiek.

Vir eers, net om liefhebbers van die blues nuuskierig te maak, hak ek met die hulp van YouTube een van die snitte op die sewende CD van Blue Guitars aan. Dié CD heet Blue Ballads, is die rustigste CD van die klomp, en Rea se sangstem staan hier in die kollig. Ek sal aanstons van die meer vurige CDs ook berig doen.

Toe Leonard Cohen ‘n paar jaar gelede agterkom sy rekenmeester het hom ingeloop en hy is effektief bankrot, het hy besluit om weer konserte te begin hou vir sy laaste bietjie oudag. Gelukkig, het hy gesê, is daar darem die stroom inkomste wat hy kry uit ander mense se vertolkings van “Hallelujah” wat sou sorg dat hy liggaam en siel bymekaar sou kon hou.

“Hallelujah” was een van die snitte op Various Positions (1984). een van die mins opvallende albums van Leonard Cohen se loopbaan. Dit het só oes geklink dat min mense daarvan kenis geneem het.

Toe John Cale in 1990 gevra is om ‘n bydrae te lewer vir ‘n hulde-album vir Leonard Cohen, het hy na ‘n klomp van Cohen se konserte gaan luister, en agtergekom dat Cohen se verhoog-weergawe aansienlik langer is as Various Positions se weergawe. Hy het Cohen gevra vir die bykomende lirieke, en vyftien bladsye van lirieke ontvang. Daaruit het hy die mees gevatte strofes gekies. Dit is hierdie weergawe wat bekendheid verwerf het, en waarop meeste kunstenaars wat die liedjievertolk, hul weergawes grond. Cale se weergawe is deel van I’m Your Fan (1991).

Ek het lank gedink Cale se weergawe is die beste van al die vertolkings, maar ek het sedertdien Jeff Buckley s’n onder lede gekry – heeltemal eiesoortig, en baie aandoenlik. Bon Jovi s’n is orraait, maar as jy werklik smag na iemand wat die liedjie aai en paai en dan kaplaks op sy smoel soen, dan moet jy k.d. lang se weergawe luister met min genade vir die klank-volume.

Wat kies jy?

Die houvas wat ‘n sanger of musikus op jou gemoed kry, hang baie af van die stadium in jou lewe wat jy daardie kunstenaar die eerste maal hoor. Dory Previn het ek begin luister danksy my vriendin Marica van der Westhuizen, later Otto, wat Previn aanbeveel het nadat ek haar vertel het van Dylan se lirieke op Highway 61 Revisited en Leonard Cohen s’n op Songs of Love and Hate. Jy kry die prentjie: sensitiewe jongeling met ‘n swak vir melodieuse depressiwiteit.

Nòg Dylan nòg Cohen kon my voorberei op Dory Previn. Haar lewensgeskiedenis kan jy maar in Wikipedia gaan oplees: liedjieskrywer wat getroud was met André Previn voordat Mia Farrow André van haar afgevry het, en waarna Dory ‘n reusagtige senu-ineenstorting gehad het.

Voor ek On My Way To Where (1970) gekoop het, het ek die Sandpipers se weergawe van haar liedjie “Come Saturday Morning” geken (uit die rolprent The Sterile Cuckoo met Liza Minelli), en het ek geweet dat sy van die musiek vir die rolprent Valley of the Dolls geskryf het (interessant genoeg met Judy Garland, wat aanvanklik die rol van die ouer vrou sou vertolk het in gedagte).

Maar haar musiek ná haar senu-ineenstortings was iets anders. Sy het ‘n ongelooflike aanvoeling vir melodie en styl. Op On My Way To Where wissel dit van gewone pop tot folk tot musiek met ‘n taai klap van die jare veertig en vyftig.

Haar lirieke is uiters persoonlik: sy sing van verwerping deur haar pa (“I ain’t his child”), van haar pa se waansin (“With my daddy in the attic”), van mense wat nie uit hul eensaamheid en skadusy kan wegbreek nie (“He lives alone”), van die persoonlikheid van ‘n baie sportiewe man (“Michael Michael”),  en van die waansin in haar daaglikse lewe (“Scared to be alone”, “Twenty-mile zone” en “Mr. Whisper”).

Voeg daarby dat sy ‘n pragtige sangstem het, en dis verstaanbaar hoekom die liedjies onder jou vel inkruip lank voordat jy die emosionele impak daarvan begin voel het. En wanneer dié jou tref, besef jy dat jy nooit weer na Previn se esteties super-bevredigende musiek sal kan luister sonder om onrustig, bang en heeltemal weggevoer te word nie. In die eenvoud van haar lirieke skuil ‘n sinisme wat ek uiters sjarmant vind, om dit baie ligkens te stel. Die lewe is nie maklik nie.

Minder as ‘n maand gelede is ‘n uitgebreide weergawe van King Crimson se In the Court of the Crimson King uitgereik by die veertigste verjaarsdag van hierdie album.

Sulke uitgawes is nie altyd die moeite werd om aan te skaf nie – wie wil nou na tien variante luister van ‘n liedjie wat nommer 33 op Puerto Rica se treffersparade gehaal het in negentien voertsek? Met In the Court of the Crimson King is dit egter die moeite werd om op die internet die bykomende snite te gaan koop en af te laai as jy ‘n bietjie suinig is, of die CD self in die winkels te gaan koop.

Die rede is dat mens nie altyd daarvan bewus was hoeke uitsonderlik goeie musici die groep in die begin was nie. Die groep het in 1969 bestaan uit Ian McDonald (klawerborde en ‘n groot verskeidenheid blaasinstrumente), Robert Fripp (kitaar), Michael Giles (tromme), Greg Lake (baskitaar) en Pete Sinfield (lirieke).

As mens nou luister na die instrumentele weergawe van die openingsnit “21^st Century Schizoid Man”, dan hang jou mond oop. Hier is die voorloper van die hele sg. progressive rock-beweging – vakmanskap van die hoogste gehalte, met spel wat verbluffende wendings en rigtingveranderings met die grootste gemak hanteer. Daarteenoor is daar verlengde weergawes van “I talk to the wind” en die improvisasie-mylpaal “Moonchild”, en dan die soniese pret van die titelsnit.

Twee klank-elemente is deurgaans opvallend. Die eerste is Ian McDonald se mellotron, die mode-instrument van die laat sestigs, waardeur die groep se klankidentiteit bepaalde simfoniese konnotasies gekry het. Die ander is Michael Giles se tromslanery, wat omtrent die hele spektrum van verfyning, aggressie, subtiliteit en improvisasievermoë bestryk.

Hoekom is hierdie album belangrik? King Crimson, en spesifiek hul inkarnasie op In the Court of the Crimson King, het ‘n beduidende invloed gehad op die rigting wat groepe soos Genesis, Yes en die hele progressive rock-beweging gevolg het. Die lede self het sentrale rolle gespeel in latere groepe soos Emerson Lake & Palmer, MacDonald & Giles en Foreigner.

Maar belangrikste van alles – dit klink steeds so goed!

Gisteraand, by die verjaarsdagviering van my goeie vriend Chris Otto, het Not The Midnight Mass opgetree en onder meer “Danny Boy” gesing. Einste hy, die Ierse liedjie van ‘n ouer wat afskeid neem van ‘n seun op pad oorlog toe. Dit is een van my traansnellers, onder die regte omstandighede. Vir my het dit te make met mense wat nie meer met ons is nie.

Nou het ek, net vir interessantheid en vir almal wat nie skaam is om te erken dat ‘n liedjie hulle tot hul diepste siel kan raak nie, ‘n klompie weergawes van hierdie pragtige liedjie gaan soek. Miskien ken jy hulle almal, maak nie saak nie. Dis altyd goed om weer daarna te luister.

My bui het niks te make met wat gisteraand in Frankryk gebeur het nie.

My eerste kenismaking met Lisa Gerrard se sang was op It’ll End In Tears, die debuut-CD van This Mortal Coil, die ateljeegroep van die 4AD-platemaatskappy. Sy sing op drie van die snitte (“Waves Become Wings”, “Barramundi”, “Dreams Made Flesh”) en begelei haarself op ‘n gaaf gedokterde trekklavier en die yanqin, ‘n Chinese dulsimer.

“Waves become wings” is interessant genoeg ook een van die min kere in haar loopbaan dat Gerrard in herkenbare Engels gesing het – sy verkies om in ‘n klanktaal van haar eie vindsel te sing.

Ná This Mortal Coil het vir my die heerlike ontdekking gevolg van die musiek van Dead Can Dance, wat Gerrard saam met haar Australiese landgenoot Brenden Perry bedryf het tussen 1981 en 1998.  Hierdie groep se musiek is eweseer gekenmerk deur hul liefde vir die assimilasie van Mediterreense musiekstyle as vir Gerrard se ryk contralto-stem. Hoewel sy maklik ook musiek kan skep waar ‘n mezzo-sopraanstem vereis word, is sy meer op haar gemak as contra-alt.

Ek sal by ‘n ander geleentheid oor Dead Can Dance skryf – dis ‘n verhaal op sy eie, en as mens hulle nog nie gehoor het nie, moet jy jou gereed maak vir ‘n omwenteling in jou lewe.

Terug na Gerrard self – ek is geneig om enigiets waarop sy sing, sonder voorbehoud aan te beveel. Maar as beginpunt is haar solo-CD The Silver Tree uiters geskik. Dit is ‘n CD ryk aan emosionele inhoud, danksy Gerrard se liefde vir musiek wat groot, wydse sfere oproep. Ek hak hieronder aan haar visualisering van een van die snitte daarop, “Come Tenderness”.

Naas haar solo-pogings het Gerrard ook etlike projekte saam met Peter Bourke aangepak. Hul eerste poging saam, Duality, is ‘n manjifieke CD. Michael Mann het baie van die snitte gebruik in die klankbaan van sy rolprent The Insider, en een daarvan is omtrent ‘n sertifiseerbare moderne klassieke komposisie.

Dit heet “Sacrifice”, en is ‘n aangrypende illustrasie van die manier waarop Gerrard taallose klank gebruik om ‘n oorweldigende gevoelryke stelling te maak. Die aanhaksel hieronder is van Gerrard en Bourke op die konsertverhoog. Uiteraard verskil dit effens van die opname op Duality en The Insider, want Bourke kan eenvoudig nie ‘n hele simfonie-orkes wees nie. Maar die minimalisme van sy begeleiding maak dit vir my eintlik soveel interessanter.

Dit is nogal verstommend hoe groot Gram Parsons se invloed op moderne populêre musiek was – veral as jy in ag neem dat hy op ouderdom 26 weens ‘n dwelmoordosis oorlede is. Aan hom kom die eer toe dat hy die Byrds weg van folk-rock gestuur het na country-rock, dat hy die Rolling Stones (rondom Let It Bleed en Sticky Fingers) in dieselfde rigting help beweeg het, dat hy in effek dit vir latere geslagte moontlik gemaak het om in die alternatiewe country-beweging te loods.

Of hy in sy eie tyd gedink het dat hy so ‘n langdurige invloed sou hê, twyfel ek. Hy het, alles in ag genome, in die laaste deel van sy loopbaan ie te kliphard probeer nuwe musiek maak nie.

Parsons is gebore Cecil Ingram Connor II, kleinkind van ‘n multi-miljoenêr sitrusboer van Miami en Georgia. Sy pa was ‘n vliegheld van die Tweede Wêreldoorlog, en het selfmord gepleeg toe Gram 12 was. Sy ma het weer getrou, en hy het sy stiefpa se van aangeneem. Sy ma is kort daarna dood weens alkohol-misbruik.

Teen sy sestiende verjaarsdag het Parsons folk-musiek in koffiekroeë gespeel, en teen sy 22ste verjaarsdag was hy lid van die Byrds, die groot dryfkrag agter hul album Sweetheart of the Rodeo. Toe die Byrds in 1968 in Suid-Afrika kom speel het, het Parsons die groep verlaat uit protes teen apartheid. In 1969 het hy sy eie groep gestig, naamlik die Flying Burrito Brothers. Hul eerste album, The Gilded Palace of Sin, word as een van rock se klassieke beskou.

Hy het twee solo-plate opgeneem – GP (1973) en Grievous Angel (1974). Laasgenoemde is postuum uitgereik.

Parsons is op 19 September 1973 oorlede. Die bizarre nadraai van sy dood is ewe legendaries. Sy vriend Phil Kaufman het die lyk gesteel, en probeer om dit te veras naby Josua Tree. Kaufman kon nie gearesteer word nie omdat daar geen wetgewing was oor die steel van lyke in daardie staat nie.

Parsons se sangstem was sy magtigste wapen – as jy die eers gehoor het, vergeet jy dit nie maklik nie. Ek plaas hieronder een van die Burritos se opnames, en daarna die “crowning glory” van Parsons se loopbaan, die laaste snit op Grievous Angel, “In My Time of Darkness”.