Die Ou Top in Afrika.

Elke oujaarsoggend sonder ek n uur of so in stilte af om te besin oor die lewende mens hier op aarde. Ek sit en peins:

God het ons die lewe en vyf sintuie gegee, wat maak ons daarmee? Het die mensdom hierdie jaar beter geword? Beslis Nee. Het die mensdom slegter geword? Beslis Nee. Het ek n beter mens geword hierdie jaar, beslis Nee. Het ek n slegter mens geword, beslis Nee. Maar wat gaan aan, hoekom voel dit dan vir my die mensdom vorder nie. Hoekom is ek so oortuig ek vorder nie?

Ja, hier sit ek na sestig jaar, steeds soekend, peinsend, stryend, tastend soos n blinde sonder n kierie. Moes ek nie al wys gewees het met antwoorde vir alles nie? Moes ek nie al duidelik besef het wat is die waarheid en wat is n leuen nie? Nee, want wat n paar jaar gelede die waarheid was, is nou n leuen,  wat onlangs n leuen was is nou die waarheid. Soos elke jaar besluit ek maar, vat die nuwe jaar in ” baby steps”, ja klein en versigtige treetjies, een vir een, dag vir dag. Met n sterk wind van agter en baie genade van Bo, sal ek eendag wel alles verstaan.

Laat ek nou maar my sussie se twee sokkerbal hoenders gaan voer, en ek vat n ekstra  skoen saam. As hy storm wil ek hom met die skoen gooi. As hy koets en ek mis, dan noem ek hom van hier af Bushie. En hy sal vir die nuwe jaar weet: n man pik nie die hand wat jou voed nie.

Voorspoed aan julle almal vir die nuwe jaar, mag julle die wysheid  van Hom ontvang om die regte besluite te neem.

My suster is klein en fyn, al n weduwee vir langer as twintig jaar. Het haar twee kinders so vrou-alleen grootgemaak en albei is vandag professionele mense. Hulle kuier saam by die oudste suster in n huis daar teen die Vaalrivier. Ek pas die huis op en moet elke oggend die twee verspotte ornamentele bondeltjies hoenders gaan kos gee. Sulke ronde goed, lyk soos twee grys sokkerbale.

Kom ons van die kerk en hoendervoerdery af terug by my huis en daar van buite af hoor ek die telefoon lui. Daar is slotte en deure wat eers oopgesluit moet word, tuiskom vandag is nie sommer net vir instap nie, dit vat tyd. Die foon hou aan lui tot ek dit optel, ek vermoed dit gaan ernstige tyding wees.

Dis die weduwee suster wat wil weet of die huis nog veilig is en hoe dit met haar twee wollerige hoenders gaan.

Ek vertel haar dat die haantjie my vrou netnou aangeval het terwyl sy besig was om hulle te voer. Hy storm so lyf omlaag en hier reg voor jou voete kantel hy ewe skielik agteroor en skop met die pooitjies vorentoe na jou. Sommer twee of drie keer agtermekaar. My vrou trippel giggellend rond om uit sy pad te kom en omdat ek besig was om plante nat te maak, spuit ek die javel so n blerts teen sy bors. Dit het hom laat bedaar, maar toe skel die klein dingetjie op my.

Ek dog die lyn is afgesny, want my sussie antwoord nie, gewoonlik het sy nogal n bek aan haar. Sy het n bynaam die suster en ek roep na haar.

” Kalf? Kalf? Waars jy nou?”.

 Toe hoor ek haar snik en sy praat in n snaakse stemmetjie met my.

” Hy het dit nog nooit gedoen nie.  Kerneelsie weet nie wat van my geword het nie, hy beskerm ons huis. Hy veg vir my. Jy moet die haardroeër vat en hom gaan droogmaak”.

Nee o donder, ek dink sy begin nou siniel te raak.

Dis so stil by die huis vanoggend.

Ons het by ander mense gister gaan Krimis eet. Vroutjie en ek sit onder die boom en bespiegel oor waar elke kind hom bevind en waarmee hulle vandag besig is. Hier by ons is geen opruimingswerk nodig nie, dis vir ons vreemd en half ontstellend. Alles is mooi netjies en skoon, so asof dit nooit Krismis was nie.

” En ons het nooit eers die silwer eetstel uitgehaal nie. Ook nie Ma se Royal Albert teestel nie”, sug my vrou, ” ons het dan ses kinders…..”

” Maar ons weet mos, ons ken elkeen se omstandighede, vanjaar was dit beter so vir hulle. Kyk hoe het hulle gister geworry oor ons, bel sommer vier vyf keer agtermekaar”, antwoord ek , maar in my bors het ek n snaakse benoudheid.

Ek voel nie verstote nie, ook nie eensaam nie. Wat is dit dan met ons?  Dan tref dit my soos n bom, dis die geraas en die deurmekaarspul wat ek mis. Die kinders en kleinkinders wat in die swembad baljaar, die stoutgatte wat n mens moet dophou of hulle breek iets. n  Sterk arm om my skouers van n man in wie se are my eie bloed vloei.  Die blink ogies van laatlam. Kort, kort n woordjie en n drukkie van n mensie wat lief is vir my. Die lag en gesels, aanhoudend soos vinke op n koringland.

Ag nee, julle kan maar kom afbreek en mors, julle kan maar kom raas en die musiek te hard stel, ons gee nie om nie. Ek sal met my ou kruppelgat weer n spitdraai doen, Ma sal n groot kalkoen gaar maak.
En krismispoeding met n soet sousie. En vir daai klein manntejie wat my name dra en nie krismispoeding eet nie, vir jou sal ek spesiaal, sonder moeite, jou eie rooi jellie en custard maak.

En ons sal weer die silwer eetstel uithaal, soos in die ou dae.

Wat in wilde woeste tyd was Desember hier in Bloem, kon nie blog, kon ook net hier en daar lees, as die computor werk. Almal is nou weg, almal is hier verby, almal wat dit nie gemaak het nie is begrawe,{vier van hulle} . Vroutjie en ek is nou al twee dae alleen en ek kon uiteindelik n outjie kry wat die computor kon fix. Tussenin voer ek vriende en familie se honde, ape, pappegaaie, katte en kapokkies.
Nee, dit gaan rof hier.

Die een ou wat hier oorgeslaap het, bring netjies verpakte koedoe braaiwors daar uit Noord Transvaal vir my as geskenk. Dis te veel, ek deel uit aan die wat ek weet sit alleen en het iets nodig. So land ek by my goeie ou vriend, sê maar sy naam is Hans. Hy het eers n goeie winkel hier gehad, was jare gelede in n skietgeveg betrokke tydens n roof in sy winkel. Hans was gekwes, maar hy het loshande gewen. Daar was twee lyke in sy winkel. Maar die ding het hom verander, n jaar later was sy vrou en kinders weg, die winkel verkoop. Die hoofhuis op die plot het hy verhuur en hyself het met sy eie hande n eenvoudige arbeidershuisie van blokstene in die hoek van die stuk grond gebou. Daar leef hy met sy perd, sy brak, sy Venda hoenders, sy ganse, sy jaggewere en sy gedagtes. Hy onttrek homself, vereensaam, praat naderhand met homself, trek al snaakser aan en binne drie jaar staan hy bekend as ” daai weird ou Oom wat soos n kluisenaar daar bly”.

Ek vat gister vir hom twee pakke koedoewors. Buite staan sy ou Isuzu bakkie, vaal en grys, uitgebrand. Jy kan sien die ding het net daar waar hy staan, uitgebrand. Hy sit buite onder n kamferboom op n draadstoel met n groot blou beker koffie in sy hand. Voor hom op die gras lê daar die dooie liggame van n pragtige Alsation en n spekvet Rodweiler. Elkeen het n koëlgat deur die blad. Langs die honde lê twee Vendahoenders en drie ganse. Hulle is verskeur deur die honde, vertel hy.

” Het hom al n week terug gaan sê sy honde kom pla my in die nag. Wil nie luister nie, nou fok hy op vakansie en sy dronkgat buurman kyk nie na die honde nie. Toe kom hulle eenuur laasnag, ek vat die spotlight en clip dit aan die bakkie se battery, hulle kou nog so daar onder die bloekoms, toe klap ek hulle met die Hornet.”

“Maar die bakkie, Hans?”, wil ek weet.

” In my haastigheid het ek die ding kop eerste op die sitplek neergesit. Toe gaan kyk ek eers of die honde dood is. Toe maak ek my dooie diere bymekaar, toe sleep ek die honde hiernatoe. Toe vat ek n bier en vergeet van die spotlight, hy skyn mos nie, hy lê gesig ondertoe op die sitplek. Twee miljoen kerse sterk.”

“Met die tweede bier hoor ek iets soos popcorn wat skiet. Ek stap met die geweer om die huis om te gaan kyk, miskien is dit nog n hond. Dis net rook, die bakkie brand, die hele binnekant is aan die brand. Ek neuk die geweer neer en hol vir die hosepipe. Die hosepipe is te kort.”

Hy sit doodstil en staar na my, vat n sluk koffie en kyk dan doer na die horison.

” Toe start die Isuzu vanself”, sê hy.

” Ag nee stront Hans, man”, sê ek.

Hy frons ek kyk na my.

“Ek sê jou, ek dink die vuur het van die drade daar by die ignition gesmelt, n short gemaak of iets. Ek weet nie. Hy was in eerste rat en hy start, hy kom ruk, ruk aangery tot waar ek staan. Toe spuit ek water, toe vrek hy. Die enjin mekaar niks, net  nat. Ek het vir n lang tyd gespuit”.

Ons sit in stilte.

Dan sê ou Hans. ” Dis Krismis, hierdie soort van goed gebeur net oor Krismis. Dis Satan se manier, hy haat Krismis, hy traai alles, maar hy kom nie heeltemaal reg nie”.

Binne in sy huis is daar n radio aan, daar word Kersliedere gesing.

n Vriend van my is die naweek in sy winkel beroof en daarna soos n dier doodgeskiet. Die geld het hulle reeds gehad. Was die doodskoot uit vrees vir herkenning van die gesigte van die rowers of was dit pleinweg uit haat? Ons weet nie.

Hy was n gesinsman met vrou en kinders, n man met n hart van goud, n man wat heelwat vir die armes gedoen het sonder dat hy ooit vir enige erkenning gevra het. Hy het maklik gelag en het jou altyd eerste gegroet.

Al vyf dapper rowers is gevang, vyf uitgevrete mans met gewere om een klein skraal hardwerkende man van byna sestig jaar oud, van sy besittings te beroof. En dan met die buit reeds veilig in hul kar, om te draai om my vriend in sy maag te skiet.

My hart bloei vir sy gesin en vir hierdie land van ons. Wanneer gaan n leier tog eendag opstaan en sê ons het nou genoeg van misdadigers gehad. En iets drasties daaraan doen.

En ons?  Om my hoor ek mense sê; ” Het jy gehoor ou ….. is beroof en doodgeskiet. Shame”. Dan gaan hulle net weer aan met hul lewe.  Ons raak gewoond, ons raak afgestomp.  Ons is reeds fatalisties van aard. Ons aanvaar dis maar hoe ons lewens hier moet wees. Solank dit  net nie met onsself gebeur nie is alles nog OK.

Maar ons beurt sal kom, en as ons daar lê en voel hoe die lewe uit ons liggaam sypel, gaan ons dink:

” Maar ek het dan nooit iets gedoen nie, nie eers aan my buurtwag behoort nie.. .ook nooit eers gaan stem toe ek die kans gehad het nie.”

Vir wat leef ons dan?

Omdat Bloemfontein halfpad tussen Pretoria en Jefreysbaai sit. sien ek hierdie tyd van die jaar nogal heelwat kennisse en familie. Drink gou tee hier en kuier n rukkie, soms word hier oorgeslaap ook. Maar ek geniet dit en ek leer nuwe dinge van die lewe by hulle; mense op vakansie is in n goeie luim en maak hulle harte makilk oop vir n mens.

My ou vriend Ben en ek sit so in die koelte onder die boom, die vrouens maak tee daar binne; die geskeide dogter en haar seuntjie ploeter hier voor ons in die swembad rond. Dan sê ou Ben:

” Op my oudag sien ek n ding wat ek vroeër in my lewe al moes geweet. Kon n man baie gehelp het. Veral vir Tienkie, kon van die begin af sien daai man van haar was n rubbish; as sy dit net kon sien.
Die manier wat n mens sy tee of koffie met die lepel roer. Daar lê die waarheid van hul karakter.”

Hier kom die vrouens nou voor ek iets kon sê en en let op elke een se bewegings met die lepel. Dis absoluut waar. My eie vrou roer vinnig, driftig en deeglik. So is haar geaardheid ook. Ben se vrou roer stadig, amper soos n ou wat met n roeispaan rustig op sy bootjie sit en roei. Dan proe sy eers,uit die lepel, is tevrede en sit die lepel neer. Sy is so, n aardse rustige mens, word nooit verskriklik kwaad nie, glimlag na elke behaaglike slukkie. Die geskeide dogter roer vreemd, die lepel is penregop, dan krap sy so vinnig op die bodem rond, roer dan so twee draai anti kloksgewys en twee keer kloksgewys; skep dan diep op die bodem , trek die lepel uit en kyk of daar nog suiker aan die lepel kleef.

Ek weet nie, ons het nie tyd gehad om die verskillende roere mooi te ontleed nie, maar ek weet elke mens roer anders, en hulle roer elke keer dieselfde. n Mens moet die goed klassifiseer, man.

Toe kom n oom van my daar aan, ouer as tagtig. My tannie is siek, hulle is op pad na hul huis by die see. Bly al jare in n aftreeoord in Transvaal. n Kleinseun bestuur, daar is nog kleinkinders in n ander motor. Ek en my oom is na aan mekaar.
Hy sê:” Laaste keer Toppie, gaan daar bly as almal terugkom in Januarie. Het n verpleegster gekry om te kom help.”

Hy bly lank stil. Ons kyk vir mekaar. Baie woorde is nie nou nodig.

”  Sy weet. Toppie.  Altyd haar wens gewees om eendag by die see…”, kom dit skor uit sy mond.

Ek sit my hand op sy arm, iewers met die pakkery moes hy homself gestamp het, daar is n pers kol  aan die binnekant van sy arm.

Tannie sit daar eenkant op n tuinstoel by my vrou. Sy herken net my vrou, vir my glad nie meer. Sy glimlag terwyl my vrou met haar praat.

Ja, haar lewe lank was sy tog so lief vir die see.